بی‌بهره از ظرفیت کامل معادن کوچک
کارشناسان تاکید دارند باید از ظرفیت معادن تعطیل کوچک نیز استفاده و بتوان معادن تعطیل کوچک را فعال کرد، چراکه معادن کوچک گاهی جای پای معادن بزرگ هستند و می‌توان با اکتشافات عمیق در آن به یک معدن بزرگ دست یافت.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، اهمیت معادن کوچک بر کسی پوشیده نیست. از آنجا که این معادن در کشور گسترده هستند، می‌توانند برای مناطق کمتر توسعه‌یافته اشتغال‌آفرینی کرده و آبادانی به ارمغان آورند.
با این حال بسیاری از کارشناسان حوزه معدن بر این باورند که ذخایر معادن کوچک تا ۲۰۵۰ تمام می‌شود و در این سال دیگر هیچ معدن کوچکی نخواهیم داشت. آنها برای حل این مشکل تاکید دارند که باید به اکتشاف ذخایر پنهان روی آورد. باتوجه به برآورد کارشناسان مبنی بر اینکه ذخایر معادن کوچک تا ۳۰ سال آینده تمام خواهد شد، سوال این است که آیا توانسته‌ایم از تمام ظرفیت معادن کوچک استفاده کنیم و اینکه حال که این مواد معدنی رو به اتمام هستند آیا کاری برای اکتشاف ذخایر پنهان انجام شده است.
سیر صعودی معدنکاری بزرگ‌مقیاس
علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی درباره اینکه معادن کوچک‌مقیاس چه ویژگی‌هایی دارند، گفت: بکارگیری نیروی انسانی گسترده به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته از جمله ویژگیهای بارز این دسته از معادن است. در واقع معادن کوچک به‌دلیل گستردگی و تنوع می‌توانند نیروی انسانی زیادی را مشغول کار کنند.
شهیدی در بیان دیگر ویژگیهای مثبت این حوزه اظهار کرد: با فعالیت معادن کوچک‌مقیاس تامین نیاز بازارهای محلی، گستردگی تولیدات، هزینه تولید پایین و تعداد بالای ذی‌نفعان باعث شده اقتصاد محلی رونق پیدا کند و نقش این معادن دوچندان شود.
شهیدی ادامه داد: معادن کوچک‌مقیاس ۱۰ برابر معادن بزرگ اشتغال ایجاد کرده، انرژی کمتری مصرف و گاز گلخانه‌ای کمتری نیز تولید می‌کنند.
تمام این موارد باعث شده این دسته از معادن نقش تاثیرگذاری در توسعه پایدار مناطق کمترتوسعه‌یافته داشته باشند.
وی در ادامه به اتمام ذخایر معادن کوچک تا سال ۲۰۵۰ اشاره و تاکید کرد: هرچند سازمان زمین‌شناسی به موضوع توسعه معادن کوچک ورود پیدا نکرده، اما پایش مواد معدنی در تمام دنیا برعهده چنین سازمانی است.
شهیدی در پاسخ به این سوال که با اتمام ذخایر معادن کوچک‌مقیاس چه باید کرد، گفت: اکتشاف ذخایر پنهان از جمله مواردی است که در نبود معادن کوچک باید موردتوجه قرار گیرد.نبود تعادل بین حجم سرمایه‌گذاری و اکتشاف در دنیا، پیش‌بینی کاهش میزان سرمایه‌گذاری در بخش اکتشافات سطحی و بالا رفتن هزینه اکتشافی و معدنکاری در دنیا باعث شده به این مورد بیشتر توجه شود.
او تصریح کرد: گرچه هزینه اکتشاف ذخایر پنهان بسیار بالاست اما باتوجه به بزرگ بودن ذخیره اقتصادی آن باید موردتوجه قرار گیرد.
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با تاکید بر اهمیت توجه به ذخایر پنهان گفت: از آنجا که تا سال ۲۰۵۰ معدنکاری کوچک و متوسط مقیاس رو به تعطیلی می‌رود و معدنکاری بزرگ‌مقیاس سیر صعودی را طی خواهد کرد، انتظار می‌رود به توسعه اکتشاف ذخایر پنهان توجه شود.
شهیدی درباره وضعیت ذخایر پنهان گفت: پیش‌بینی تقاضای برخی مواد معدنی تا ۲۰۲۶ نشان می‌دهد سرب و روی، مس، طلا و اورانیوم روند رو به رشدی خواهند داشت. به این صورت که تولید طلا ۵ برابر، مس ۳ برابر، اورانیوم ۴ برابر، سرب ۲.۵ و روی ۳ برابر خواهد شد.
شهیدی در پاسخ به این سوال که وضعیت ذخایر پنهان به چه صورت است، گفت: متاسفانه وضعیت مبهمی از ذخایر پنهان در ایران وجود دارد، چراکه هنوز به‌صورت جدی اقدامات بزرگی در کشور انجام نشده است. برای این مهم ژئوفیزیک هوایی و حفاری‌های مبتنی بر کار کارشناسی کمک بزرگی می‌کند. به‌طور حتم باتوجه به جایگاه زمین‌شناختی کشور ما دارای ذخایر معدنی در کلاس جهانی است که باید به‌صورت جدی به اکتشاف آن بپردازیم.
ذخایر پنهان ناشناخته مانده‌اند
محمدباقر دری، معاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با اشاره به اینکه ذخایر معادن کوچک تا سال ۲۰۵۰ رو به اتمام می‌رود، گفت: براساس آنچه تا امروز به‌دست آمده، مطرح می‌شود ذخایر معادن کوچک تا سال ۲۰۵۰پایان می‌یابد و برای حل این مشکل باید به اکتشافات عمقی پرداخت.
وی در پاسخ به این سوال که وضعیت ذخایر پنهان برای توسعه اکتشافات عمقی در کشور به چه صورت است، گفت: ذخایر پنهان کشور به‌واقع ناشناخته مانده‌اند و از آنها به شکل مناسبی حمایت نمی‌شود.
او با بیان اینکه متاسفانه از سازمان زمین‌شناسی به‌عنوان یکی از متولیان اکتشافات تحت‌الارضی حمایت مناسبی انجام نمی‌شود، تصریح کرد: بسیاری از سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها به بهانه اینکه تنها می‌توان در چند نقطه محدود کار مطالعاتی انجام داد، کار را برای سازمان زمین‌شناسی سخت می‌کنند.
در حالی که این سازمان برای فعالیت خود علاوه بر کار ژئوفیزیک هوایی باید دست به مطالعات تکمیلی هم بزند، از سی مخالفان با آن برخورد می‌شود. به‌واقع هنوز این درک در جامعه معدنی ایجاد نشده که اکتشاف سطح‌الارضی با تحت‌الارضی متفاوت است و باید فضا برای سازمان‌های متولی باز شود.
دری در ادامه با اشاره به اینکه تعداد زیادی معدن کوچک در کشور وجود دارد که هنوز متروکه و بلااستفاده مانده‌اند، تصریح کرد: اگر به اغلب معادن کوچکی که بلااستفاده مانده‌اند توجه کنیم، متوجه خواهیم شد بیشتر مواقع کار اکتشاف این دسته از معادن تمام نشده است. مسئله مهم اینکه حتی بسیاری از معادن کوچک می‌توانند رد پای یک معدن بزرگ باشند، در حالی که در کشور کمتر به آنها توجه شده است.
او تاکید کرد: اگر کار تکمیلی روی اکتشاف معادن کوچک انجام دهیم، به احتمال زیاد به معادن بزرگی برمی‌خوریم.
دری در پاسخ به این سوال که معادن کوچک چه اهمیتی دارند، گفت: همواره در کشور درباره اهمیت معادن کوچک سخن به میان آمده اما هرگز به این مسئله که اکتشاف آنها کامل نشده، توجهی نکرده‌ایم. از آنجا که اکتشاف علمی و سرمایه‌گذاری چندانی روی آنها انجام نشده، اغلب اصل موضوع رها شده است.
او تاکید کرد: اگر مجموعه معادن کوچک را به‌شکل خوشه‌هایی درآورده و اکتشافات کاملی در آنها انجام دهیم، به‌طور حتم به نتایج خوبی خواهیم رسید. اکتشافات در معادن کوچک باید گسترش پیدا کند تا به نتایج مطلوبی دست‌یابیم.
دری در پایان گفت: بسیاری از معادن کوچک سرنخ‌هایی از معادن بزرگ هستند و اثری از یک ماده معدنی را نشان می‌دهند. مناطقی وجود دارد که معدنکار در آن کار کرده و به‌دلیل ضعف سرمایه، دانش و انگیزه کافی دیگر نتوانسته ادامه فعالیت دهد، این در حالی است که ممکن بوده آن معدن سرنخی برای یک معدن بزرگ‌تر باشد.
سخن پایانی...
معادن کوچک به‌دلیل هزینه کمتر و کمک به اشتغال‌آفرینی نقش کلیدی در توسعه اقتصادی دارند، این در حالی است که به باور کارشناسان تا سال ۲۰۵۰ ذخایر این نوع معادن به اتمام می‌رسد. برای حل مشکل ناشی از تعطیلی این معادن کارشناسان باور دارند باید به ذخایر پنهان توجه کرد، این در حالی است که هنوز وضعیت ذخایر پنهان کشور مشخص نیست و به‌صورت جدی اقدامات بزرگی در این حوزه انجام نشده است. همچنین کارشناسان تاکید دارند باید از ظرفیت معادن تعطیل کوچک نیز استفاده و بتوان معادن تعطیل کوچک را فعال کرد، چراکه معادن کوچک گاهی جای پای معادن بزرگ هستند و می‌توان با اکتشافات عمیق در آن به یک معدن بزرگ دست یافت.
* صمت
